WeFace.it en pesten voorkomen in het onderwijs.

 

Pesten is een probleem van alle tijden en komt op veel plaatsen voor. Het is niet alleen een probleem van de schooljeugd, maar speelt zeker ook binnen groepen volwassenen. Met het spel WeFace.it leveren we een bijdrage aan het voorkomen van pesten.
Het spel is een manier om omgangsvormen binnen een groep bespreekbaar te maken en hiermee de basis te leggen voor een positief leef-en werkklimaat.
Wanneer mensen het gevoel hebben dat ze zichzelf kunnen zijn, onderdeel uitmaken van een groep en kwaliteiten bezitten om trots op te zijn, zal pesten als een bewuste of onbewuste strategie steeds minder vaak worden ingezet in de klas, op het schoolplein, in de werkkring of daarbuiten.
Het spel richt zich op het gebied waar pestgedrag vaak ontstaat: de basis. Hoe zeg ik iets, hoe reageer ik en wat doet de ander daarmee. Pesten doen mensen omdat ze elkaar niet kennen en zichzelf niet in de ander herkennen. De spelers van WeFace.it worden op een speelse manier uitgedaagd om ingewikkelde maar toch vaak voorkomende mededelingen aan elkaar te doen. Doordat de groep hierop reageert, is direct duidelijk welke omgangsnormen binnen deze groep geaccepteerd worden en goed voelen. Hierdoor is de kans groot dat de groepscohesie toeneemt en dat een groep zichzelf ook echt als een groep gaat zien. Een groepsgenoot pest je niet. Het spel is een manier om concreet stappen te kunnen zetten tegen pesten.’

 

Wat verstaan we onder pesten

Een definitie van pesten die vaak wordt gebruikt is die van Dan Olweus: ‘Iemand wordt gepest wanneer hij of zij herhaaldelijk en langdurig wordt blootgesteld aan negatieve handelingen door één of meer personen’.

 

Pesten heeft drie kenmerken
• Er is sprake van een negatieve bedoeling.
• Het pesten vindt herhaaldelijk en over een langere periode plaats.
• Er is een machtsverschil tussen dader en slachtoffer.
Voor een buitenstaander kan het gedrag van personen die elkaar plagen of ruzie hebben er hetzelfde uitzien als bij pesten. Bij plagen echter is de intentie anders, net als de machtsverhoudingen en het tijdsverloop.

 

Mogelijke signalen en gevolgen

Omdat pesten vaak stiekem gebeurt en vervelend gedrag niet altijd meteen te duiden is als pesten, is signaleren soms lastig. Uitschelden of schoppen is makkelijker te signaleren dan buitensluiten of online pesten. Vaak is aan de sfeer in de groep merkbaar dat er iets speelt. Ook kan het gedrag van de persoon die gepest wordt een aanleiding zijn om na te gaan of er sprake is van pesten.

 

Voorbeelden van dergelijk gedrag zijn
• vaak betrokken zijn bij opstootjes;
• veel afwezig zijn;
• vaak met een bijnaam aangesproken worden;
• veel klagen over hoofdpijn, buikpijn en andere vage klachten;
• plotseling slechtere resultaten halen;
• vaak alleen zijn tijdens pauzes;
• extreem reageren op kleine plagerijtjes.

 

Pesten als groepsprobleem

Pesten lijkt iets tussen degene die pest en degene die gepest wordt, maar ontstaat in de context van een negatieve groepssfeer. In elke groep zijn normen, waarden, regels en overtuigingen en ontstaat er een hiërarchie. In het geval van gezond groepsgedrag zal iemand met afwijkend gedrag terechtgewezen worden met de bedoeling om diegene bij de groep te houden. Wordt iemand bij afwijkend gedrag terechtgewezen met de bedoeling buiten de groep gezet te worden, zodat de band tussen de anderen sterker wordt, dan kan gesproken worden van een sociaal onveilige groep. Voor iedereen in de groep is het dan onveilig, niet alleen voor degene die gepest wordt. Degenen die pesten moeten hun positie zien te behouden en zij hebben daarvoor bevestiging nodig van groepsleden.Degenen die mee lachen of zich op de achtergrond houden zijn bang zelf mikpunt te worden van het pesten. De verschillende rollen liggen namelijk niet vast; wie in een andere groep gepest is kan zelf pestgedrag gaan vertonen om te voorkomen weer de zondebok te worden.

 

Normaal groepsgedrag kenmerkt zich door
 • het corrigeren van elkaar als iemand zich niet gedraagt volgens de groepsregels;
• bij het corrigeren de intentie te hebben om de groep bij elkaar te houden.
Onveilig groepsgedrag kenmerkt zich door:
• elkaar te corrigeren op groepsregels of normen die arbitrair zijn en die steeds weer ongunstig uitvallen voor het gedrag of het uiterlijk van een bepaalde klasgenoot;
• gedrag gericht op het vasthouden of versterken van de eigen positie in de hiërarchie;
• degenen die afwijken of zich niet kunnen verweren worden buiten de groep gezet.

 

De volgende dingen kunnen gedaan worden om invloed te krijgen op pestgedrag
• Realiseer je dat je hoe dan ook de norm bepaalt, ook als je niets doet, negatief gedrag toelaat, geen regels stelt en niet ingrijpt.
• Neem de tijd en de moeite om in een vroeg stadium de groepsnormering (bij) te sturen.
• Neem signalen of klachten over pesten altijd serieus.
• Bij vermoedens van een pestprobleem: laat betrokkenen weten dat je ziet wat er gebeurt en bied aan te willen helpen. Hou vinger aan de pols, maar grijp niet direct in. Geef de betrokkenen de kans het zelf op te lossen, eventueel met aanwijzingen.
• Zorg voor een aanspreekpunt waar iedereen met vragen over pesten terecht kan.
• Wees duidelijk dat pesten niet getolereerd wordt.
• Maak anderen bewust van hun eigen invloed op de sfeer in de groep en stuur daar ook op.

 

Blogger: Geke Versprille